Από τον Αλέξανδρο Πιστοφίδη
Ένα φιλμ έγινε η αφορμή για να δει η πολωνική κοινωνία πως μια ολόκληρη γενιά οδηγείται αθόρυβα αλλά σταθερά προν την πορνεία, όχι από ανάγκη επιβίωσης αλλά για να ικανοποιήσει τη ματαιοδοξία της. Μια τριαντάχρονη σκηνοθέτις, η Katarzyna Roslaniec, περιγράφει με ρεαλιστικό τρόπο ένα κοινωνικό φαινόμενο στην Πολωνία (και όχι μόνο), που πήρε τα χαρακτηριστικά μαζικής νεανικής μόδας. Νεαρές μαθήτριες και φοιτήτριες συνωστίζονται έξω από τα Mall ή στις καφετέριές τους, περιμένοντας τον «Sponsor-χορηγό», που θα του δοθούν με αντάλλαγμα την αγορά ενός κινητού, ενός κοσμήματος ή ακόμα κι ενός φτηνού t-shirts. H ανταλλαγή του σώματος έναντι ενός... αξεσουάρ της ματαιοδοξίας, λέγεται τώρα Sponsoring-χορηγία. Οι επαφές άρχισαν ήδη να γίνονται μέσα από το διαδίκτυο. Υπάρχουν δεκάδες ιστοσελίδες όπου νεαρές πολωνίδες αλλά και αγόρια αναζητούν ματσωμένους ή ματσωμένες «χορηγούς».
Σίγουρα, το φαινόμενο δεν είναι αποκλειστικά πολωνικό. Δημιουργήσαμε μια γενιά νάρκισσων-καταναλωτών αξεσουάρ ματαιοδοξίας και όχι καταναλωτών γνώσης. Ευθύνη φέρουν όλοι εκείνοι οι δήθεν μοντερνιστές-πρώην αριστεροί «διανοούμενοι»- που σήμερα «βγάζουν το ψωμί τους»(χοντρά) μέσα από τη διαφήμιση(εκδότες περιοδικών, δημιουργοί εκπομπών Lifestyle και μηδενιστές πολιτικής και διάδοσης αξιών συλλογικής συνείδησης και ταυτότητας) που γνωρίζουν άριστα πως δεν υπάρχει χειρότερη ομάδα καταναλωτών απ’ αυτήν που σκέφτεται κριτικά και βάζει την ένδυση του μυαλού πάνω από την ένδυση του σώματος.
Σίγουρα, το φαινόμενο δεν είναι αποκλειστικά πολωνικό. Δημιουργήσαμε μια γενιά νάρκισσων-καταναλωτών αξεσουάρ ματαιοδοξίας και όχι καταναλωτών γνώσης. Ευθύνη φέρουν όλοι εκείνοι οι δήθεν μοντερνιστές-πρώην αριστεροί «διανοούμενοι»- που σήμερα «βγάζουν το ψωμί τους»(χοντρά) μέσα από τη διαφήμιση(εκδότες περιοδικών, δημιουργοί εκπομπών Lifestyle και μηδενιστές πολιτικής και διάδοσης αξιών συλλογικής συνείδησης και ταυτότητας) που γνωρίζουν άριστα πως δεν υπάρχει χειρότερη ομάδα καταναλωτών απ’ αυτήν που σκέφτεται κριτικά και βάζει την ένδυση του μυαλού πάνω από την ένδυση του σώματος.
Οι άνθρωποι αυτοί έχουν εκχυδαϊσει με τον πιο κυνικό τρόπο όλες τις αξίες με τις οποίες μεγάλωσαν οι ίδιοι, ακόμα και ότι τους θύμιζε το επαναστατικό παρελθόν τους, αγνοώντας προφανώς τους κινδύνους που έβλεπε ο Επίκτητος πριν 20 αιώνες περίπου, όταν έγραφε, «συμπεράσματα όπως τα ακόλουθα είναι ασυνάρτητα:
Εγώ είμαι πλουσιότερος από σένα ή έχω καλύτερο άλογο από σένα, επομένως αξίζω περισσότερο, είναι ανόητα. Εσύ ο ίδιος δεν είσαι ούτε περιουσία ούτε άλογο.
Τι είσαι; Η εφαρμογή των ιδεών σου».
Πώς να πείσεις όμως ένα σημερινό παιδί που απ’ το νηπιαγωγείο ήδη του έμαθες να λέει στους συνομίληκούς του «ο μπαμπάς μου έχει μερσεντέζ ο δικός σου τι αμάξι έχει», πως δεν είναι τα υλικά αξεσουάρ πολυτελείας εκείνα που σου προσδίδουν κύρος, αλλά η γνώση, όταν ακόμα και το σχολείο έχει γίνει πασαρέλα επώνυμων ρούχων; Για κάθε γενιά φταίει η προηγούμενη και για τη σημερινή φταίει αποκλειστικά η δική μας γενιά, που δημιούργησε ατομιστές και φτηνούς νάρκισσους.
Ότι δεν κατόρθωσε ο βιομηχανικός καπιταλισμός δυο αιώνες με τους κατασταλτικούς του μηχανισμούς και την ωμή προπαγάνδα, φαίνεται να το πετυχαίνει ανώδυνα και πιο αποτελεσματικά ο καταναλωτικός καπιταλισμός του χρήματος μέσα από την καταναλωτική αλλοτρίωση των προλετάριων, από την παδική ηλικία, που μπαίνοντας σε ένα Mall ή φορώντας Lacoste ή Timberland, νιώθουν «καπιτάλες».
Οι νέοι που είναι σκυμένοι πάνω από βιβλία σε προθήκες βιβλιοπωλείων λιγοστεύουν ολοένα και περισσότερο και μαζί τους λιγοστεύουμε και φτωχαίνουμε όλοι, ακόμα κι εκείνοι που προσωρινά κερδίζουν. Καμιά κοινωνία δεν επιβίωσε απεμπολώντας τις αρχέγονες αξίες της, ανταλλάσσοντάς τες με καθρεφτάκια. Πάνω σ’ αυτήν την κατασκευασμένη ανάγκη στηρίζεται το σημερινό σύστημα, καλλιεργώντας δούλους-κομφορμιστές, που όλη η φιλοσοφία ζωής τους περιορίζεται στο «έχω άρα υπάρχω».
Εγώ είμαι πλουσιότερος από σένα ή έχω καλύτερο άλογο από σένα, επομένως αξίζω περισσότερο, είναι ανόητα. Εσύ ο ίδιος δεν είσαι ούτε περιουσία ούτε άλογο.
Τι είσαι; Η εφαρμογή των ιδεών σου».
Πώς να πείσεις όμως ένα σημερινό παιδί που απ’ το νηπιαγωγείο ήδη του έμαθες να λέει στους συνομίληκούς του «ο μπαμπάς μου έχει μερσεντέζ ο δικός σου τι αμάξι έχει», πως δεν είναι τα υλικά αξεσουάρ πολυτελείας εκείνα που σου προσδίδουν κύρος, αλλά η γνώση, όταν ακόμα και το σχολείο έχει γίνει πασαρέλα επώνυμων ρούχων; Για κάθε γενιά φταίει η προηγούμενη και για τη σημερινή φταίει αποκλειστικά η δική μας γενιά, που δημιούργησε ατομιστές και φτηνούς νάρκισσους.
Ότι δεν κατόρθωσε ο βιομηχανικός καπιταλισμός δυο αιώνες με τους κατασταλτικούς του μηχανισμούς και την ωμή προπαγάνδα, φαίνεται να το πετυχαίνει ανώδυνα και πιο αποτελεσματικά ο καταναλωτικός καπιταλισμός του χρήματος μέσα από την καταναλωτική αλλοτρίωση των προλετάριων, από την παδική ηλικία, που μπαίνοντας σε ένα Mall ή φορώντας Lacoste ή Timberland, νιώθουν «καπιτάλες».
Οι νέοι που είναι σκυμένοι πάνω από βιβλία σε προθήκες βιβλιοπωλείων λιγοστεύουν ολοένα και περισσότερο και μαζί τους λιγοστεύουμε και φτωχαίνουμε όλοι, ακόμα κι εκείνοι που προσωρινά κερδίζουν. Καμιά κοινωνία δεν επιβίωσε απεμπολώντας τις αρχέγονες αξίες της, ανταλλάσσοντάς τες με καθρεφτάκια. Πάνω σ’ αυτήν την κατασκευασμένη ανάγκη στηρίζεται το σημερινό σύστημα, καλλιεργώντας δούλους-κομφορμιστές, που όλη η φιλοσοφία ζωής τους περιορίζεται στο «έχω άρα υπάρχω».